Shakib Siba "Nad Afganistanem Bóg już tylko płacze: Historia Shirin-Gol"

"Kobieta w burce - Afganistan". Credit Line: Dirk Haas

Wędrówka Słodkiego Kwiatu*

Siba Shakib urodziła się i wychowywała w Iranie, obecnie mieszka w Niemczech. Tam też pracuje jako reżyser filmów dokumentalnych i pisarka. Z racji wykonywanego zawodu wielokrotnie odwiedziła sąsiadujący z jej rodzinnym krajem Afganistan tragiczne losy jego mieszkańców, a szczególnie kobiet, poruszyły ją do głębi. Efektem jej przeżyć związanych z bytnością w tym kraju jest m.in. książka „Nad Afganistanem Bóg już tylko płacze”, będąca opowieścią o życiu autentycznej postaci – kobiety o imieniu Shirin-Gol.

Charikar, Parwan, Afghanistan. Credti Line: Jeremy Foster

Shirin-Gol urodziła się niedługo przed wejściem do Afganistanu wojsk sowieckich. Ten akt agresji wyznaczył granicę, która odgrodziła ją od bezpiecznego, choć niełatwego życia. Może tylko jeszcze jeden promyk słońca przed nią zaświecił, kiedy w Kabulu poszła do szkoły zorganizowanej przez Sowietów i tam właśnie, mimo rozdzielenia z męskimi bliskimi, którzy walczyli w górach z sowieckim najeźdźcą, przeżyła chwilę prawdziwego dzieciństwa – jedyny w swoim życiu radosny moment. Potem, zdawałoby się - wbrew wszelkiej logice, po wyzwoleniu kraju, jej życie stało się jedną wielką tułaczką i udręką: Pakistan, Afganistan, Iran, Afganistan... Wojna domowa może być równie okrutna jak obca agresja, a nawet okrutniejsza. 

To jedna z tych prawdziwie tragicznych historii, które chwytają za serce i sprawiają, że zdajemy sobie sprawę z tego, jak niewielkie w istocie bywają kłopoty, z którymi sami borykamy się na co dzień.

Narracja w tej książce prowadzona jest w trzeciej osobie, ale jest jakby powtórzeniem słów samej Shirin-Gol, która opowiedziała swoje dzieje autorce. I tutaj następuje, moim zdaniem, drobny zgrzyt. Otóż subtelny, bogaty język, zabiegi powtórzeń są co prawda ładne i ciekawe z literackiego punktu widzenia, ale w jakiś sposób odbierają tej historii jej autentyzm. Oczekiwałam chyba czegoś bardziej chropawego, twardego i prostego; czegoś, co pasowałoby do kobiety, która przeczytała aż trzy i pół książki, i której całe życie było podobne do pobytu w piekle. Bohaterowie tej historii wyrażający swoje myśli i odczucia językiem osób wykształconych wydali mi się po prostu nieco nienaturalni, a całość zbytnio uładzona.

 "The Road". Credit Line: Todd Huffman

Ponadto w książce wyczuwalne jest silne emocjonalne zaangażowanie autorki, podkreślającej i akcentującej wydarzenia, które szczególnie ją poruszyły, jakby próbowała wskazać czytelnikowi ich wyjątkowy tragizm. I choć nie czyni tego w specjalnie narzucający się sposób (to raczej specyficzny rodzaj opisu niż komentarz odautorski), to jednak odebrałam to jako nadmiar w przekazie, bo pewne fakty po prostu nie wymagają akcentowania – one mówią same za siebie. W każdym razie ja, przy podobnego typu lekturze, preferuję książki, w których przemawiają suche fakty, a styl opisu nie niesie ze sobą sugestii co do ich emocjonalnego odbioru.

Niewątpliwie jednak jest to pozycja warta przeczytania, bo ukazuje i przybliża nam obraz świata, o jakim mamy zazwyczaj niewielkie pojęcie, a którego niepokoje i zawirowania wywierają wpływ także na nasze losy.

Siba Shakib
"Nad Afganistanem Bóg
już tylko płacze"

---
* Imię bohaterki, Shirin-Gol, znaczy „Słodki Kwiat”.
Siba Shakib, "Nad Afganistanem Bóg już tylko płacze. Historia Shirin-Gol", przeł.  Kryczyńska Anna, MUZA, 2002