Roland Topor „Café Panika; Historyjki taksówkowe”

Historyjki z dna kielicha

Sama rzeczywistość jest szalona. (…) Wszystko staje się paniczne, przenika się wzajemnie. To mieszanina absurdu, gwałtu, seksu, humoru”.

Roland Topor

 

Credit Line: Steve Corey

Arczil Kikodze "Ptaki i ludzie"

Trzmielojad by Robert Dietrich. Źódło: Wikimedia

W krainie ptaków i opowieści

Niewiele wiem o Gruzji, tyle tylko, że jest to niewielki górzysty kraj gdzieś na Zakaukaziu. Pisał o nim w swoich reportażach Ryszard Kapuściński, o wojennych zawieruchach po upadku radzieckiego kolosa było przez pewien czas głośno, ale i u nas wtedy było gorąco, więc te informacje przemknęły mi niemal niezauważone. Pozostało w pamięci kilka nazwisk, których nawet nie próbowałabym zapisać i obrazy Niko Pirosaniego. 

Śladów Gruzji, wielkiej Gruzji, bo przecież o wielkości nie świadczy zajmowany obszar i liczba ludności, można (i trzeba) poszukiwać w przeszłości – jak dalekiej, dowiedziałam się dopiero czytając i idąc śladami znalezionymi w książce gruzińskiego pisarza Arczila Kikodze „Ptaki i ludzie”. Chociaż to literacka fikcja i dotyczy czasów współczesnych, to nie tylko ludzie i ptaki są jej bohaterami, lecz również historia i miejsca, zarówno twory natury jak  człowieka. Trudno się oprzeć i nie podążyć za słowami by zobaczyć własnymi oczyma – choćby tylko na zdjęciach – pojawiające się w powieści obrazy.

Jun’ichirō Tanizaki "Pochwała cienia"

Dom Tanizakiego, gdzie mieści się muzeum poświęcone jego pamięci. Źródło: Wikimedia

        Spacer w półmroku

Jun’ichirō Tanizaki (1886-1965)  to jeden z największych pisarzy japońskich. Był świadkiem i współtwórcą trzech epok: Meji, Taishō i Shōwa. Początkowo zafascynowany był kulturą Zachodu i nawet, by lepiej ją zrozumieć, przyjął wiarę chrześcijańską. Jednak ok. 1923 roku w jego zapatrywaniach nastąpił przełom – prawdopodobnie miały na to wpływ przenosiny z Tokio do nasyconego dawną kulturą Kioto – pisarz zwrócił się całkowicie ku rodzimej kulturze, na nowo odkrywając i doceniając jej walory. Wkrótce potem rozpoczął pracę nad przekładem ze starojapońskiego na język współczesny powieści Murasaki Shikibu „Genji Monogatarii” a w jego własnych utworach coraz więcej miejsca zaczęły zajmować  opisy charakterystycznych dla Japonii elementów kultury. Przyznam, że mnie właśnie te opisy przyciągały z nieodpartą siłą – nie tylko zaspakajały moje pragnienie wiedzy, ale były też źródłem wielu doznań estetycznych. Kiedy Tanizaki opisywał ceremonię herbacianą czy przedstawienie w teatrze lalek to miało się wrażenie osobistego uczestnictwa w tych obrządkach a odmalowaną  słowem czarkę niemal czuło się w dłoniach.  

Alain Mabanckou „Papryczka”

Credit Line: x_tine

Mojżesz z Dzikiego Wybrzeża

Uwielbiam pisanie Alaina Mabanckou, jednego z najwybitniejszych i chyba najbardziej rozpoznawanych pisarzy afrykańskich. Pilnie śledzę i staram się dotrzeć do wszystkich ukazujących się na polskim rynku wydawniczym powieści jego autorstwa. A pojawiło się ich całkiem sporo dzięki wydawnictwu Karakter – wszystkie w doskonałym tłumaczeniu Jacka Giszczaka. Najnowsza z nich „Papryczka” to opowieść o ubogich mieszkańcach jednego z kongijskich miast.

Narratorem jest posiadacz najdłuższego chyba na świecie imienia Tokumisa Nzambe po Mose yamoyindo abotami namboka ya Bakoko, co w języku lingala znaczy „Chwalmy Pana, Czarny Mojżesz urodził się na ziemi przodków”. Imię to, nadał chłopcu znalezionemu tuż po urodzeniu na schodach sierocińca w Loango, pochodzący z sąsiedniego Zairu duchowny, którego dzieci nazywały Tatą Mupelo. Dziwne to było imię i dziwny duchowny, który miast uczyć dzieci klepać pacierze zaznajamiał je ze słowami charakterystycznych dla ich regionów piosenek i ludowymi tańcami.

Stacy Schiff „Kleopatra. Biografia”

"The Death of Cleopatra" Guido Cagnacci (1601–1663) Źródło: Wikimedia

            Sława ojczyzny

„Wiele rzeźb przedstawia ludzi zabijających lwy, ale gdyby to lwy były rzeźbiarzami, wyglądałoby to zapewne inaczej”.

Ezop

Kiedy mowa o najsławniejszych władczyniach Egiptu zawsze przychodzą mi na myśl trzy kobiety: Hatszepsut – kobieta-faraon, słynąca z nieziemskiej urody Nefertiti oraz Kleopatra VII – kochanka Cezara i Antoniusza, których przywiodła do zguby i która wybrała śmierć zamiast niewoli. Tak, tak, to pierwsze, co mi przychodzi na myśl, kiedy o tej postaci historycznej pomyślę. Podejrzewam, że nie tylko mnie, bowiem jej postać przez wieki obrosła w tyle legend i bajań, że przysłoniły one rzeczywistą władczynię i kobietę. 

Stacy Schiff, która jest autorką biografii Kleopatry VII, postanowiła z mnóstwa oszczerstw i niewielu świadczących pozytywnie, potwierdzonych, faktów zrekonstruować życie i postać wielkiej władczyni Egiptu.

Ottessa Moshfegh „Byłam Eileen”

Credit Line: Professor Bop

Brud pod śniegiem

Niewielkie miasteczko w Nowej Anglii. Zima. Wielkie zaspy śniegu, trzaskający mróz i zwieszające się z dachów i okapów jak sztylety   lodowe sople. Gdyby oderwały się i spadły, mogłyby przeszyć na wylot, i tak zastygłe już, ludzkie serca. 

Mimo wszechogarniającej, zdawałoby się antyseptycznej, bieli we mnie pozostał obraz szarzyzny i brudu. Niewiele książek wprawiło mnie w tak ponury nastrój i wywołało poczucie beznadziei oraz brak wiary w ludzi jak powieść amerykańskiej pisarki Otessy Moshfegh „Byłam Eileen”.