Ransom Riggs "Osobliwy dom pani Peregrine"

Źródło: Wikimedia

           Świat malowany światłem

Nie sen to, nie śmierć;
Żyw, kto zdawał się martwy.
Dom twych narodzin,
Z młodości druhów krąg,
Starzec i młoda służąca,
Harówka i zapłata,
Wszystko to znika w krainie baśni,
Już nie da się zatrzymać.

Ralph Waldo Emerson

Stare monochromatyczne fotografie mają w sobie jakiś specyficzny czar. Przywołują czasy, gdy nie było nas na świecie; budzą wrażenie jakby zatrzymały się zegary a wraz z nimi zamarł na fotografii cały świat. Przedziwne stroje, wystudiowane uroczyste miny a w tle, często namalowane, egzotyczne pejzaże. Nawet pęknięcia, drobne rysy czy oderwane rogi zamiast burzyć pogłębiają melancholijny nastrój, który ze sobą owe fotografie niosą. Zanurzenie się w takich starych albumach ze zdjęciami może sprawić, że zapomina się o otaczającej teraźniejszości i zapada w świat gorsetów i krynolin. Nie dziwi mnie więc, że niektórzy ludzie kolekcjonują takie stare fotografie. A trafiają się wśród nich prawdziwe cuda, które wydają się być przeniesione wprost z jakiejś tajemniczej krainy, z innego wymiaru. 

Jednym z takich zbieraczy starych fotografii jest amerykański pisarz Ransom Riggs, który wykorzystując eksponaty z kolekcji własnej i przyjaciół wymyślił na ich temat opowieść, która połączyła je ze sobą w jedną całość. Tak powstał „Osobliwy dom pani Peregrine”.

"Mim Deburau jako Pierrot"
Félix Nadar, Adrien Tournachon  Źródło: Wikimedia

Amerykański nastolatek Jacob wiódł niezbyt interesujące życie. Brakowało mu przyjaciół i prawdziwej pasji. Był silnie związany emocjonalnie z dziadkiem, który od dziecka opowiadał mu niesamowite historie o cudownym domu dziecka prowadzonym przez panią Peregrine, do którego trafił, gdy –  w ostatnim momencie przed wybuchem drugiej wojny światowej – rodzice wysłali go z Polski do Irlandii. Na dowód prawdziwości swoich opowieści pokazywał Jacobowi dziwne zdjęcia, na których widnieli m.in. lewitujące dziecko, niewidzialny chłopiec czy dziewczynka z kulą ognia w dłoniach. Zafascynowany wnuczek chłonął te historie, ale po pewnym czasie z wyrzutem stwierdził, że wszystko to bajki. Poczuł się oszukany, bo uznał, że fotografie nie były prawdziwe i że „(…) tak naprawdę dzieciaki nie były niewidzialne ani nie dźwigały ciężkich głazów. osobliwością, za którą je prześladowano, było ich żydowskie pochodzenie. To fala krwi wyrzuciła te wojenne istoty na brzeg maleńkiej wyspy, i choć były niezwykłe, to nie ze względu na magiczne umiejętności. W wypadku tych dzieci ucieczka przed gettem i komorą gazową stanowiła cud sam w sobie”*.

Zapewne chłopiec pozostałby w tym przeświadczeniu na zawsze gdyby nie wydarzyła się tragedia – jego dziadek zginął w dziwnych okolicznościach a Jacob, który był ostatnią osobą oglądającą go żywego został obarczony przez niego niezrozumiałym zadaniem. Traumatyczne przeżycia sprawiły, że chłopiec przez długi czas nie potrafił otrząsnąć się z szoku – trapiły go przerażające koszmary i męczyła tajemnica ostatnich słów tego tak bliskiego mu człowieka. W poszukiwaniu rozwiązania zagadki postanowił wybrać się na maleńką wysepkę i odnaleźć sierociniec, w którym spędził dzieciństwo jego dziadek. Chociaż pragnął uwolnić się od fantastycznych wizji, które narzucił mu dziadek, rzeczywistość okazała się znacznie bardziej skomplikowana niż mógł to sobie wyobrazić.

Alice Pleasance Liddell by Lewis Carroll Źródło: Wikimedia

Dzieci posiadające niezwykłe umiejętności zmuszone do ukrywania ich przed światem, pętle czasowe czy podróże w czasie  to wielokrotnie już wykorzystywane motywy, ale to nie zmienia faktu, że wkraczając w świat wykreowany przez Riggsa czytelnik pogrąża się w nim całkowicie. 

Zamieszczone w książce fotografie – dziwne, niepokojące, budzące niekiedy dreszcz grozy – sprawiają, że fabuła nabiera zupełnie innego wymiaru. W przestrzenie pomiędzy poszczególnymi wierszami wdzierają się obrazy, które silnie oddziałują na wyobraźnię i tworzą niesamowity i zarazem niepowtarzalny  klimat tej powieści. 

- - -
* Ransom Riggs „Osobliwy dom pani Peregrine”, przeł. Małgorzata Hesko-Kołodzińska, Media Rodzina, 2012, s. 19.