Justyna Mrowiec "Sowy - tajemnicze i nieuchwytne"

Sowa płomykówka (Najpiękniejszy sówek na świecie.)

          Bezszelestni myśliwi

To niewyobrażalne wprost jak delikatne i miękkie jest upierzenie sów. O tym, że mamy przed sobą nie słodką dziecięcą zabawkę ale groźnego drapieżcę, upewniają nas ostry dziób oraz potężne szpony. 

Specjalna budowa sowich piór umożliwia im bezszelestny lot, który w połączeniu z doskonałym słuchem i umiejętnością widzenia w ciemności sprawia, że ptaki te są świetnymi łowcami.

Nocny tryb życia sprawił, że w wielu kulturach sowy postrzegano jako symbol ciemności i śmierci. Sowy były posłanniczkami bogów świata podziemnego przeprowadzającymi dusze do krainy zmarłych; ich głos rozlegający się w nocnych ciemnościach był zwiastunem śmierci lub innych nieszczęść; były symbolem i służkami ciemnych mocy. W mitologii Majów sowa była symbolem boga śmierci Ah Puch, w Chinach postrzegano ją jako zwiastuna burzy a w Japonii jako stworzenie sprowadzające choroby. Jednocześnie – ludzie bywają niekonsekwentni – figurki sów były umieszczane w domach jako talizmany i amulety, które miały chronić przed wszystkimi tymi nieszczęściami. 

 

Tylko w niewielu kulturach wizerunek sowy kojarzony był pozytywnie: 

Puszczyk Źródło: Wikipedia

 •  u Aborygenów sowy były święte jako zaklęte dusze kobiet, 

• mieszkańcy północno-zachodniej Ameryki i Celtowie widzieli w sowach przewodniczki pomagające duszom dostać się do krainy zmarłych a szamanom ułatwiały nawiązywanie kontaktu ze światem duchów, 

•   u Innuitów sowy pomagały w wyborze właściwej drogi i udzielały ludziom rad,

Oczywiście, trudno nie wspomnieć, o sowie czczonej jako atrybut Ateny – greckiej bogini mądrości, sztuki wojny i rzemiosła.

O pozycji sowy w różnych kulturach i nie tylko o tym, dowiemy się z książeczki Justyny Morawiec. W tej niewielkiej publikacji omawia się również bardzo przystępnie budowę ciała tych ptaków, metody polowania, obszary występowania i ich zwyczaje. 

Syczek by Bohuš Číčel. Źródło: Wikipedia

Po części wstępnej autorka omawia bardziej szczegółowo poszczególne gatunki sów występujące na terenie Polski. I choć oczywiście takie nazwy jak płomykówka, pójdźka, puszczyk czy puchacz nie są większości obce, to już miana takich gatunków jak sóweczka, sowa jarzębata, syczek czy uchatka niewielu zapewne obiły się o uszy. Kończy tę publikację informacja na temat metod ochrony – sowy objęte są pełną ochroną na całym obszarze Unii Europejskiej.

Dodatkowym atutem jest bogactwo pięknych zdjęć, dzięki którym można przyjrzeć się wyglądowi tych ptasich nocnych drapieżników.

- - -

„W Polsce stwierdzono 10 gatunków sów lęgowych. Najliczniej występują puszczyki i uszatki, mniej jest płomykówek, pójdziek, włochatek i puszczyków uralskich. Najrzadziej spotykane gatunki polskich sów to sóweczka, puchacz i uszatka błotna. Z kolei najrzadszym gatunkiem lęgowym jest puszczyk mszarny, a w 2013 r. stwierdzono pierwszy lęg syczka. Do Polski sporadycznie przylatują sowa śnieżna i sowa jarzębata”[1].  

 

 

 

Sowa jarzębata Źródło: Wikipedia

„Sowy bardzo dobrze widzą również w dzień. Źrenica ich oka może mieć rozmiar maleńkiego punktu, gdy natężenie światła jest bardzo duże. Gdy jest go mało (nocą), rozszerza się tak, że całkowicie przesłania tęczówkę. Właśnie dlatego sowa potrafi wodzić wzrokiem za lecącym ptakiem, patrząc prosto w słońce”[2]. 

Włochatka. Źródło: Denali National Park and Preserve via Wikipedia

„Tył głowy niektórych gatunków sów (pójdźki, sóweczki, włochatki) ma charakterystyczne ubarwienie. Kolorowe plamki imitują oczy i przód głowy ptaka. (…) Tak zwana fałszywa twarz (lub fałszywe oczy) chroni sowę przed atakiem z tyłu”[3]. 

 

Justyna Morawiec
„Sowy"

- --
[1] Justyna Morawiec, „Sowy - tajemnicze i nieuchwytne”, Buchmann, 2014, s.29.
[2] Tamże, s. 34.
[3] Tamże, s. 34.